به گزارش گروه فرهنگ و  هنر قدس آنلاین، «سوگواره هنر عاشورایی» با هدف تکریم ساحت اباعبدالله حسین(ع) و یارانش و با معرفی هنرمندانه مفاهیم عاشورایی سیزدهمین دوره خود را برگزار می کند. این سوگواره یکی از بزرگترین و مهمترین رویدادهای هنری با نگاهی ویژه به آیین و شعائر مذهبی در حوزه هنرهای تجسمی است که هرساله برگزار می شود.

«مهدی حاجی محمدی فریمانی» دبیر هنری سیزدهمین سوگواره هنر عاشورایی است. او دانش آموخته گرافیک و نقاشی از دانشگاه های هنر و تربیت مدرس است و علاوه بر سال‌ها تدریس در دانشگاه های هنری، نمایشگاه و کارگاه های متعددی را در حوزه گرافیک و کالیگرافی در داخل و خارج از کشور برگزار کرده است. با او پیرامون برپایی این دوره از سوگواره هنرهای عاشورایی به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید.

آقای فریمانی با توجه به این که سوگواره هنرهای عاشورایی از معدود رویدادهای آیینی و مذهبی در فضای تجسمی است، شاید بد نباشد از اینجا آغاز کنیم که اساس شکل گیری این سوگواره چه بوده و در طول این سال‌ها با چه هدفی برگزار شده است؟

این رویداد سابقه طولانی دارد و همانطور که می‌دانید ابتدا به عنوان سوگواره پوسترهای عاشورایی کار خود را آغاز کرد و به مرور طی دوره‌های بعدی، هنرهای دیگری نیز به آن افزوده شد که در نهایت تغییر نام داد و با عنوان «سوگواره هنر عاشورایی» شکل گرفت که بتواند دامنه مختلف فعالیت های فرهنگی و هنری را در خودش جای دهد. ضمن اینکه از ابتدای شکل‌گیری این سوگواره، هدف ما گسترش و توسعه فرهنگ عاشورایی با تاکید بر هنرهای آیینی بوده تا بتواند یک روایت تصویری و درست از قیام امام حسین(ع) و یارانش را به نمایش بگذارد. در واقع ما به دنبال این هستیم تا با بهره‌گیری از هنر و با تکیه بر فرهنگ غنی شعر و ادبیات این مرز و بوم، جایگاه والای حضرت سیدالشهدا(ع) و یارانش را از دریچه چشم هنرمندان به تصویر کشیده و واقعه عظیم عاشورا را با زبان هنر به نمایش بگذاریم.

درباره بخش‌های مختلف سیزدهمین دوره و تفاوت آن با دوره‌های گذشته هم توضیح دهید.

سال گذشته این سوگواره به دلیل کرونا برگزار نشد و امسال هم در پیچ و خم آن بودیم که برگزار شود یا خیر که در نهایت تصمیم به برپایی آن گرفته شد. امسال چهار بخش طراحی پوستر، تصویرسازی، عکس و نقاشی خط برای سوگواره در نظر گرفته شده که بخش نقاشی خط برای اولین بار به سوگواره اضافه شده است. البته قرار بود بخش نقاشی را همچون سال‌های گذشته داشته باشیم که به دلیل محدودیت‌ها به همین چهار بخش اکتفا کردیم.

هنرهای مختلفی مانند عکاسی، تصویرسازی و ... که به مرور به سوگواره اضافه شده چقدر در خدمت ترویج مفاهیم عاشورایی بوده است؟

هرکدام از این هنرها با توجه به جایگاه و ظرفیت‌هایی که دارند توانسته‌اند نقش خود را به خوبی ایفا کنند. بطور مثال در بخش تصویرسازی کارهای خوبی برای کودکان و نوجوانان انجام شده، در بخش عکاسی تصاویر ارزشمندی از عزاداری‌ها و ثبت لحظات عاشورایی داریم. به نظرم هر کدام از این شاخه‌های هنری توانسته‌اند در هر دوره‌ای نقش آفرینی کنند و وظیفه خودشان را انجام دهند. البته این فعالیت‌ها هنوز جای کار دارد و هرچه جلوتر می‌رویم باید نوع نگرش و ساختار هنری ما به روزتر شود تا بتوانیم ارتباط بهتر و نزدیک‌تری با قشر جوان جامعه داشته باشیم.

هنرهایی مانند پوستر، تصویرسازی، عکاسی و ... ظرفیت‌های زیادی برای جانمایی در فضای شهری دارد. خروجی سوگواره هنرهای عاشورایی برای زیباسازی فضای شهری و مناسبت‌ها چقدر مورد استفاده قرار گرفته است؟

البته در طول این سال‌ها فعالیت‌های قابل توجهی در بخش‌های پوستر، نقاشی، تصویرسازی و عکس انجام شده که جزو آثار ماندگار و شاخص هنری است و در حوزه های مختلف شهری مورد استفاده قرار گرفته است. اما در هر دوره‌ای نهادهای مختلفی از جمله شهرداری برای پخش و انتشار این شعائر مذهبی تا حدودی همکاری کرده‌اند و بسیاری از این آثار توسط شهرداری خریداری و در سطح شهر نصب شده یا بخش قابل توجهی از آنها در شبکه های تلویزیونی مورد استفاده قرار گرفته است، ضمن اینکه انتشار کتاب سوگواره و برپایی نمایشگاه آثار هم مورد استقبال هیئت های مذهبی و مردم قرار گرفته اما باز هم تاکید می کنم این مبحث جای کار دارد و از طرفی دیگر نباید فراموش کنیم گسترش آن هزینه بردار است و طبیعتاً نهادی که آن را شکل می دهد نمی تواند به تنهایی در توسعه و ترویج آن نقش داشته باشد. من فکر می کنم اگر همکاری و حمایت سازمان ها و نهادهای دیگر را داشته باشیم طبعاً این فعالیت‌ها هم بیشتر توسعه و نشر پیدا می کند.

امسال بحث فروش آثار هم مطرح است؟

بله. حوزه هنری تصمیم دارد آثاری که توسط داوران مورد تایید واقع می‌شود را با هماهنگی هنرمندان خریداری کند. البته در دوره‌های پیشین فروش آثار را نداشتیم و امسال نخستین باری است که آن را پیگیری می کنیم و فکر می‌کنم شروع خوبی باشد. البته این را هم باید در نظر گرفت که وقتی بحث خرید آثار هنری پیش می‌آید معمولاً آثار فرهنگی و هنری با درون مایه مذهبی به عنوان یک اثر هنری در جامعه ضمانت فروش نداشته و معمولاً بازار اقتصادی ندارند. اما اگر بتوانیم به بحث فروش ورود کنیم قطعاً می‌تواند فضا را پربارتر کند و انرژی مضاعفی برای سوگواره و هنرمندان به وجود بیاورد.

چرخه اقتصادی هنر در این سال‌ها گردش قابل توجهی نداشته، به طور مشخص ارزیابی شما از وضعیت بازار هنر مذهبی چیست و به نظرتان چطور می‌توان مردم را به خرید آثار هنری مذهبی تشویق و برای آنها ذائقه سازی کرد؟

ببینید؛ واقعیت این است که تولید آثاری که در مناسبت های مذهبی استفاده می‌شود بیشتر در اختیار شرکت‌های خصوصی است و طبیعتاً آنها هم برایشان فرق نمی‌کند چه چیزی تولید می کنند و پوسترهایی را در یک تیراژ مشخص ویژه اعیاد، مراسم مذهبی و عزاداری منتشر می‌کنند که اغلب این کارها ضعیف، سطحی و دم دستی است و آنها را به شرکت‌های بزرگ می‌فروشند.

اینکه بتوانیم فرهنگ توجه به آثار هنری ـ مذهبی را جا بیندازیم وظیفه اصلی ماست؛ البته نه فقط در بخش هنر مذهبی که این معضل را در بخش‌های دیگر هم شاهد هستیم و می‌بینیم فقط یک قشر خاصی خریدار هنرهای غیرآیینی هستند. این را هم باید در نظر گرفت که هنرهای مذهبی نقش تزیینی ندارند و بیشتر مبین باورهای اعتقادی و مفهومی هستند اما زمانی که اقتصاد ضعیف می‌شود به تبع آن برای مردم، سازمان‌ها و نهادها هم خرید آثار هنری در الویت نیست، اما اگر اقتصاد رشد کند این بخش نیز تا اندازه ای در کنارش رونق پیدا خواهد کرد. به نظرم حمایت‌های دولتی در هر دوره ای مهمترین شاخصه برای رشد اقتصاد هنر بوده و حوزه هنری به عنوان یکی از متولیان و حامیان اصلی تلاش خودش را می کند اما کافی نیست و دولت هم باید ورود کند.

مهمترین شاخصه سیزدهمین دوره سوگواره هنرهای عاشورایی در قیاس با دوره‌های پیشین آن چیست؟

این دوره فضا را در انتخاب موضوعات تصویرسازی و نقاشی خط بازتر گذاشتیم و آن را بیشتر به سمت ادبیات بردیم و سعی کردیم ریشه آن را تقویت کنیم تا هنرمندان به اشعار و فرهنگ غنی خودمان رجوع کنند و از آن بهره ببرند. در بحث عکاسی نیز با توجه به شیوع کرونا طبیعتاً عکس‌ها و تصاویر به سمت عزاداری به سبک جدید و با محدودیت های کرونایی گرایش پیدا کرده است. واقعیت این است که  یکی از تفاوت‌های اساسی که این رویداد با دیگر رویدادهای هنری دارد در موضوعش یعنی پرداختن به واقعه عظیم عاشورا و فلسفه آن است. به همین دلیل شایسته است هنرمندانی که در این وادی قدم نهادند باید خلافیت و ارادت خود را در خلق آثاری فاخر و ماندگار به کار گیرند.

انتهای پیام/